Juan Antonio Mogelen bi liburu berezi Udal liburutegian

Udal Liburutegiak bi liburu berezi erosi ditu pasa den abenduan. Bi bitxikeria guztiz interesgarriak bere ondare bibliografikoa eta bertako bilduma osatzen joateko. Bion idazlea, Juan Antonio Mogel, 1745ean Eibarren jaiotako euskal idazle eta apaiza.

Horietako lehenengo liburua, “Confesio eta comunioco sacramentuen gañean eracasteac”, 1800. urtean editatu zen Iruñean eta Mogelen lehen lana izan zen inprimatze hurrenkerari begiratzen badiogu. Elkarrizketaz hornitutako hemezortzi ataletan konfesio eta komunio ona izateko baldintzak dira mintzagai.

Lan hau argitaratzeko baimena lortzea asko kostatu zitzaion, batez ere Nafarroako Consejo Real-ek ipinitako trabengatik. Baina Mogelek Madrilera jo zuen eta Carlos IV.a erregearen ministro zen Mariano Luis de Urquijok, erregearen agindu bat lortu zion Nafarroako Kontseiluak eragozpenik ez jartzeko euskarazko liburuak argitaratzeko, “ez badu, behintzat, gure erlijio santuko dotrinaren kontra egiten. Egundoko garaipena gure hizkuntza jazarriarentzako!”

Bigarren liburua, “Versiones bascongadas de varias arengas y oraciones selectas de los mejores autores latinos…”, Tolosan inprimatu zen 1802an. Curcio, Salustio, Tito Livio, Tacito eta Ciceronen hautatutako diskurtso batzuek osatzen dute, latinetik gipuzkerara itzulita.

Hitzaurrean Mogelek W. Von Humboldtekin zuen harremana aipatzen du, eta Elena Torregaraik eta Iñaki Villosladak idatzitako artikulu batean liburu honek duen berezitasunaren arrazoia azaltzeko diotenez, J.A. Mogelen Versiones Bascongadas lana mugarri bat da euskal literaturan, euskarara itzulitako lehen exempla bilduma baita. XIX. mende hasierako Euskal Herrian tradizio klasikoa transmititzeko modu berezi hori Europan euskal hizkuntzarekiko sortu zen interesaren emaitza da, batez ere, W von Humboldten irudian pertsonifikatua. Horren ondorioz, Mogelen lana euskara gizartean aurkezteko beharraren ondorioa da, garai hartako Europako kulturaren ezagutza-ereduen arabera. Eredu horietan oinarrituta, uste zuten gure hizkuntzak eutsi egin behar ziola hizkuntza klasikoen perfekzio-paradigmarekiko konparazioari, eta kultura-tresna bihurtzeko gaitasuna frogatu.